Το πρόγραμμα HotPotatoes (https://hotpot.uvic.ca/) - επιλογή Jcloze - για τη δημιουργία της άσκησης, την οποία οι μαθητές θα κάνουν χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή.
Χρήσιμες πηγές: διαδικτυακές πηγές όπως ηλεκτρονικά βιβλία, ιστοσελίδες και σώματα κειμένων (corpora) που περιλαμβάνουν κείμενα τα οποία σχετίζονται με το θέμα που διδάσκονται οι μαθητές (ανάλογα με τη θεματική ενότητα που έχει επιλέξει ο εκπαιδευτικός).
Σώματα κειμένων: μια καλή επιλογή αποτελούν τα σώματα κειμένων που προσφέρονται στην ιστοσελίδα Sketch Engine (www.sketchengine.co.uk ), η οποία δίνει επίσης στους χρήστες τη δυνατότητα να δημιουργήσουν το δικό τους σώμα κειμένων.
Μπορώ να κατανοήσω τα κύρια νοήματα σύνθετων κειμένων που πραγματεύονται συγκεκριμένα ή αφηρημένα θέματα, περιλαμβανομένων τεχνικών κειμένων που σχετίζονται με τον δικό μου τομέα εξειδίκευσης.
Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να ετοιμάσει ένα κείμενο έως και 200 λέξεων, από το οποίο θα παραλείψει 12 λέξεις (δηλαδή, το κείμενο θα έχει 12 κενά).
Οι μαθητές θα πρέπει να είναι ήδη εξοικειωμένοι με τη διαδικασία της συμπλήρωσης κενών, καθώς και με το είδος του συγκεκριμένου κειμένου.
Εάν ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιήσει κάποιο κείμενο που πραγματεύεται ένα εξειδικευμένο θέμα, μπορεί να προτείνει στους μαθητές να χρησιμοποιήσουν ένα δωρεάν διαδικτυακό εξειδικευμένο σώμα κειμένων της αρεσκείας τους.
Όλα τα κενά θα πρέπει να έχουν το ίδιο μέγεθος, ανεξάρτητα από τον αριθμό των γραμμάτων των λέξεων που παραλείφθηκαν από το κείμενο. Ο εκπαιδευτικός μπορεί να βεβαιωθεί ότι όλα τα κενά θα έχουν το ίδιο μέγεθος εάν χρησιμοποιήσει κάποιο πρόγραμμα όπως το Jcloze.
Ο εκπαιδευτικός θα επιλέξει τις λέξεις που θα παραλείψει σύμφωνα με γλωσσικά κριτήρια, καθώς και σύμφωνα με κριτήρια που αφορούν το περιεχόμενο του κειμένου (όπως εξηγείται παρακάτω, στην ενότητα "Διαδικασία").
Ορισμένοι κανόνες σχετικά με τις λέξεις που θα αφαιρεθούν από το κείμενο
Δεν θα πρέπει να αφαιρεθεί καμία λέξη από τον τίτλο ή από την πρώτη πρόταση του κειμένου. Θα πρέπει να μεσολαβούν τουλάχιστον 7 λέξεις μεταξύ δύο κενών. Σε κάθε πρόταση δεν θα πρέπει να υπάρχει παραπάνω από ένα κενό, ανεξάρτητα από το μέγεθος της πρότασης.
Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να αποφύγει να αφαιρέσει λέξεις οι οποίες δεν διαδραματίζουν βασικό ρόλο στις φράσεις όπου χρησιμοποιούνται, εκτός κι εάν έχουν ιδιαίτερη σημασία για τη σύνθεση του νοήματος.
Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να λάβει υπόψη ότι είναι δυσκολότερο να συμπληρώσει κανείς ένα κενό που βρίσκεται στο πρώτο μέρος μιας πρότασης ή μετά από ένα σημείο στίξης, παρά ένα κενό που βρίσκεται στο δεύτερο μέρος μιας πρότασης. Μάλιστα, αυτό ισχύει σε μεγάλο βαθμό στην περίπτωση της αγγλικής γλώσσας, στην οποία τα μέρη του λόγου καθορίζονται από τη θέση των λέξεων μέσα στην πρόταση.
Ο εκπαιδευτικός δεν θα πρέπει να αφαιρέσει κάποια από τις λέξεις μιας παράθεσης, εκτός εάν οι μαθητές είναι ήδη εξοικειωμένοι με αυτή την παράθεση ή εάν ο εκπαιδευτικός σκοπεύει να τους επιτρέψει να συμβουλευτούν κάποιο σώμα κειμένων για να εντοπίσουν τη συγκεκριμένη παράθεση.
Ο εκπαιδευτικός δεν θα πρέπει να διαγράψει καμία από τις λέξεις από τις οποίες αποτελούνται τα περιφραστικά ρήματα.
Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να λάβει υπόψη ότι εάν διαγράψει κάποιο ρήμα, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να διαγράψει τρία τμήματα πληροφοριών (δηλαδή, στοιχεία λεξιλογίου όπως το πρόσωπο κι ο χρόνος ή η διάθεση των ρημάτων) στην περίπτωση γλωσσών όπως τα Ιταλικά και τα Ισπανικά όπου ενίοτε μπορούν να παραλειφθούν ορισμένες αντωνυμίες, και δύο τμήματα πληροφοριών στην περίπτωση γλωσσών όπως τα Αγγλικά.
Ο εκπαιδευτικός δίνει στους μαθητές την άσκηση και τους εξηγεί ότι μερικά κενά σχετίζονται περισσότερο με το περιεχόμενο του κειμένου κι ότι οι μαθητές που είναι εξοικειωμένοι με το θέμα του κειμένου θα καταφέρουν να συμπληρώσουν ευκολότερα αυτά τα κενά. Επίσης, τους εξηγεί ότι μερικά κενά σχετίζονται περισσότερο με τα γλωσσικά στοιχεία του κειμένου κι ότι ένα ή δύο κενά σχετίζονται με την κειμενική δομή, δηλαδή με επιρρήματα και συνδετικά στοιχεία που αφορούν τη δομή του κειμένου.
Ζητά από τους μαθητές όχι μόνο να συμπληρώσουν τα κενά με τις κατάλληλες λέξεις, αλλά και να προσδιορίσουν εάν το κάθε κενό σχετίζεται περισσότερο με το περιεχόμενο, με τη γλώσσα ή με τη δομή του κειμένου. Τους εξηγεί ότι σε μερικές περιπτώσεις ενδέχεται να δυσκολευτούν να προσδιορίσουν με ποια από αυτές τις τρεις παραμέτρους σχετίζεται το κάθε κενό. Ωστόσο, θα πρέπει να λάβουν μια απόφαση κι έτσι μπορούν να απαντήσουν ότι το τάδε κενό σχετίζεται «κυρίως με το περιεχόμενο», «κυρίως με τη γλώσσα» ή «κυρίως με τη δομή» του κειμένου.
Εάν οι μαθητές κάνουν αυτή την άσκηση στον υπολογιστή, ο εκπαιδευτικός μπορεί να τους ενθαρρύνει να συμβουλευτούν ορισμένα σώματα κειμένων τα οποία περιέχουν κείμενα που σχετίζονται με το θέμα της άσκησης. Αυτό θα φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο στους μαθητές στην περίπτωση που ο εκπαιδευτικός αποφασίσει να αφαιρέσει από το κείμενο κάποια από τις λέξεις μιας παράθεσης.
Πώς μπορείτε να διευκολύνετε τους μαθητές να ολοκληρώσουν επιτυχώς την άσκηση
Οι εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται κυρίως για το περιεχόμενο του κειμένου της άσκησης μπορούν να ενθαρρύνουν τους μαθητές να συμπληρώσουν τα κενά ακόμα και με λέξεις στη μητρική τους γλώσσα ή εισάγοντας παραπάνω από μία λέξεις σε κάθε κενό.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να κατανοήσουν τη σημασία ορισμένων άγνωστων λέξεων.
Στην περίπτωση συμπλήρωσης ορισμένων κενών, ο εκπαιδευτικός μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές ως εξής:
Αρχικά, μπορεί να τους αποκαλύψει εάν το κενό σχετίζεται με το περιεχόμενο ή με τα γλωσσικά στοιχεία του κειμένου κι έπειτα μπορεί να τους πει από ποιο γράμμα ξεκινάει η λέξη που θα πρέπει να εισάγουν στο συγκεκριμένο κενό.
Επίσης, διάφορες εικόνες που σχετίζονται με το εξειδικευμένο θέμα για το οποίο μιλά το κείμενο ενδέχεται να βοηθήσουν τους μαθητές να λύσουν την άσκηση.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να διαγράψει περισσότερες από 12 λέξεις και να αξιοποιήσει αυτά τα πρόσθετα κενά για να δείξει στους μαθητές μερικές στρατηγικές τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να συμπληρώσουν τα υπόλοιπα κενά.
Για παράδειγμα, εάν ο εκπαιδευτικός διαγράψει μια λέξη που αφορά ένα τμήμα ενός εννοιολογικού συνόλου που έχει ήδη προαναφερθεί, το συγκεκριμένο κενό σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το περιεχόμενο του κειμένου.
Εάν ο εκπαιδευτικός διαγράψει ένα παράγωγο όπως το επίθετο κυτταρικός, αφότου έχουν προηγηθεί ένα ή δύο ονοματικά σύνολα που περιέχουν τη λέξη κύτταρο, όπως τα ονοματικά σύνολα διαίρεση του κυττάρου ή τοίχωμα του κυττάρου, το συγκεκριμένο κενό σχετίζεται άμεσα με την ακαδημαϊκή γλώσσα.
Εάν ο εκπαιδευτικός διαγράψει κάποια δεικτική αντωνυμία από την τελευταία πρόταση μιας περιγραφής, όπως από την πρόταση "Αυτό το πείραμα έχει δείξει ότι...", το συγκεκριμένο κενό σχετίζεται με τη δομή του κειμένου. Μάλιστα, το ίδιο συμβαίνει και στην περίπτωση που ο εκπαιδευτικός διαγράψει τη λέξη πείραμα από αυτή την πρόταση.
Εάν διαγράψει μία λέξη την πρώτη φορά που εμφανίζεται στο κείμενο αλλά πρόκειται να εμφανιστεί και στη συνέχεια, το συγκεκριμένο κενό σχετίζεται με την κατανόηση του κειμένου περισσότερο απ' όσο σχετίζεται το κενό που θα δημιουργηθεί εάν ο εκπαιδευτικός διαγράψει την ίδια λέξη τη δεύτερη ή την τρίτη φορά που αυτή εμφανίζεται στο κείμενο.
Εάν ένας μεγάλος αριθμός μαθητών δεν κατορθώσει να συμπληρώσει σωστά ορισμένα κενά, ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να συζητήσει με τους μαθητές σχετικά με τα συγκεκριμένα κενά, έτσι ώστε να κατανοήσει τον λόγο για τον οποίο δυσκολεύτηκαν να τα συμπληρώσουν.
Μετά από μερικές εβδομάδες, ο εκπαιδευτικός μπορεί να δώσει στους μαθητές ένα κείμενο με ανακατεμένες προτάσεις και να τους ζητήσει να τις τοποθετήσουν στη σωστή σειρά. Οι στρατηγικές που θα χρησιμοποιήσουν οι μαθητές για να αναδιατάξουν τις προτάσεις σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με τις στρατηγικές που θα έχουν ήδη χρησιμοποιήσει για να ολοκληρώσουν την άσκηση της συμπλήρωσης κενών.
Οι μαθητές θα πρέπει να συμπληρώσουν τα κενά με τις σωστές λέξεις. Ο εκπαιδευτικός θα αποφασίσει πόσους βαθμούς λαμβάνουν οι μαθητές για τη συμπλήρωση κάθε κενού, ανάλογα με την παράμετρο στην οποία επικεντρώνεται περισσότερο η άσκηση (γλωσσικά στοιχεία/δομή/περιεχόμενο).
Όσον αφορά τα κείμενα που είναι γραμμένα σε λατινογενείς ή σε σλαβικές γλώσσες, οι μαθητές είναι ευκολότερο να αντιληφθούν τα μέρη του λόγου των λέξεων που λείπουν από αυτά τα κείμενα, διότι οι συγκεκριμένες γλώσσες έχουν πλουσιότερη μορφολογία που σχετίζεται με τον προσδιορισμό των μερών του λόγου.
Ο εκπαιδευτικός μπορεί να αποφασίσει ότι όλα τα κενά δεν έχουν την ίδια αξία. Δηλαδή, μπορεί να δώσει μεγαλύτερη σημασία στα κενά που σχετίζονται με το περιεχόμενο του κειμένου και μικρότερη σημασία στα κενά που σχετίζονται με τα γλωσσικά στοιχεία ή τη δομή του κειμένου. Ωστόσο, θα πρέπει να λάβει υπόψη ότι είναι πολύ ευκολότερο να συμπληρώσει κανείς την πρόταση «Αυτό το πείραμα έχει δείξει ότι...» σε σύγκριση με την πρόταση
«Αυτό το πείραμα έχει δείξει ότι...».
Οι εκπαιδευτικοί που ενδιαφέρονται περισσότερο για το περιεχόμενο του κειμένου, θα αναγνωρίσουν και θα ανταμείψουν την προσπάθεια των μαθητών τους (δίνοντάς τους βέβαια χαμηλότερη βαθμολογία) εάν εκείνοι συμπληρώσουν ορισμένα κενά με τις σωστές λέξεις στη μητρική τους γλώσσα ή εάν εισάγουν περισσότερες από μία λέξεις σε κάθε κενό.
Οι μαθητές θα πρέπει να λάβουν αρνητική βαθμολογία (κι όχι απλώς μηδενική βαθμολογία) για κάθε κενό που αφήνουν ασυμπλήρωτο. Η αρνητική βαθμολογία θα πρέπει να αφαιρεθεί από την τελική βαθμολογία των μαθητών.
Τα κενά που αφορούν τα γλωσσικά στοιχεία του κειμένου θα πρέπει να έχουν ως λύσεις αρκετές συνώνυμες λέξεις, ενώ τα κενά που αφορούν το περιεχόμενο του κειμένου -ιδίως εάν το κείμενο σχετίζεται με τις θετικές επιστήμες- είναι πιθανό να έχουν μονάχα μία σωστή λύση.
Κάθε κενό που αντιστοιχεί στο τμήμα μιας παράθεσης θα πρέπει να έχει ως λύση μονάχα μία λέξη.
Εάν ο εκπαιδευτικός δημιουργήσει την άσκηση με τη χρήση κάποιου λογισμικού και ζητήσει από τους μαθητές να τη λύσουν στον υπολογιστή, θα πρέπει να λάβει υπόψη ότι ορισμένα προγράμματα όπως το Jcloze επιδέχονται συνήθως μονάχα μία σωστή απάντηση για κάθε κενό.
Την πρώτη φορά που ο εκπαιδευτικός θα ζητήσει από τους μαθητές να λύσουν αυτή την άσκηση σε ένα κείμενο που είναι γραμμένο στην αγγλική γλώσσα, μπορεί να τους βοηθήσει υποδεικνύοντάς τους τα μέρη του λόγου των λέξεων που λείπουν από το κείμενο.
Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να εξηγήσει τους μαθητές τα κριτήρια αξιολόγησης που αφορούν τα διαφορετικά είδη των κενών του κειμένου (δηλαδή, των κενών που σχετίζονται με τα γλωσσικά στοιχεία, με τη δομή και με το περιεχόμενο του κειμένου), έτσι ώστε οι μαθητές να κατανοήσουν ότι μια άσκηση συμπλήρωσης κενών η οποία διεξάγεται στο πλαίσιο της διδασκαλίας ενός μη γλωσσικού μαθήματος μέσω μιας ξένης γλώσσας, μπορεί να εξυπηρετεί διάφορους σκοπούς.
Αυτή η εργασία δημιουργήθηκε με στόχο να βοηθήσει τους μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες κατανόησης κειμένου, καθώς και να επιτρέψει στον εκπαιδευτικό να αξιολογήσει τις γνώσεις των μαθητών σχετικά με το θέμα του κειμένου, το οποίο εκείνοι έχουν ήδη διδαχθεί σε κάποιο άλλο μάθημα.
Η προηγούμενη εμπειρία στη χρήση των ασκήσεων συμπλήρωσης κενών έχει δείξει ότι αυτός είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος έτσι ώστε οι μαθητές να αποκτήσουν μεταγλωσσικές δεξιότητες, τόσο σχετικά με συγκεκριμένα γλωσσικά στοιχεία, όσο και σχετικά με τις πληροφορίες που εμπεριέχονται σε εξειδικευμένα κείμενα.
Καθώς οι ασκήσεις συμπλήρωσης κενών εμπεριέχονται στα αναλυτικά προγράμματα διδασκαλίας και προγράμματα ξένων γλωσσών των περισσότερων χωρών, μπορούν επίσης να αξιοποιηθούν στο πλαίσιο της διδασκαλίας ενός μη γλωσσικού μαθήματος μέσω μιας ξένης γλώσσας. Επίσης, αυτή η άσκηση μπορεί να τροποποιηθεί εύκολα, ανάλογα με την ηλικία των μαθητών και το θέμα που επιθυμεί να εξετάσει ο εκπαιδευτικός.